"Przez Górę Chrobrego w Głuchołazach"

Opisywana ścieżka pozwala na zapoznanie się z walorami przyrodniczo-krajobrazowymi i kulturowymi zachodniego fragmentu Parku Krajobrazowego „Góry Opawskie”. Wiedzie z części zdrojowej miasta Głuchołazy promenadą spacerową nad rzeką Białą Głuchołaską przez północny szczyt Góry Chrobrego - Przed­nią Kopę do Parku Zdrojowego w Głuchołazach. Trasa tworzy zamkniętą pętlę. Prawie na całej swej długości pokrywa się ze szlakiem żółtym. Wyznaczono tu pięć miejsc przystanko­wych.

Długość trasy: 5,0 k

Czas trwania wędrówki: ok. 1 godz. 45 min.

Dojazd: autobusem z Prudnika, Nysy, Opola do dworca PKS w Głuchołazach; stamtąd dojście ulicami: M. Skło­dowskiej, Bohaterów Warszawy i Aleją Jana Pawła II do Parku Zdrojowego.

Ścieżka rozpoczyna się w Głuchołazach-Zdroju przy fontannie z amorkiem. Stąd przechodzi pod wia­duktem kolejowym na odnowioną po powodzi w 1997 roku promenadę spacerową, która biegnie wzdłuż prawego brzegu Białej Głuchołaskiej. Przy ścieżce po lewej stronie zobaczyć można skałę wyrzeźbioną na kształt twarzy ludzkiej, z której dawniej wypływało niewielkie źródełko. Idąc dalej promenadą dochodzimy do dawnej sztolni o nazwie „Grota Góralska”, w której wydobywano złoto ze złotonośnych pirytów. W XIX w. do sztolni przekuto drugi otwór co ułatwiło jej penetrację. Obecnie sztolnia jest wewnątrz oświetlona, co umożliwia jej swobodne zwiedzanie. Kilkadziesiąt metrów dalej znajduje się obmurowane źródło o nazwie „Żegnalce”, którego czyste, słabo zmineralizowane wody chętnie są spożywane nie tylko przez turystów, ale także przez okolicznych mieszkańców. Legenda głosi, że w miejscu tym mieszkańcy Głuchołaz żegnali swych bliskich wyruszających w poszukiwaniu pracy, stąd pochodzi nazwa źródła. Przy promenadzie wyznaczono przysta­nek nr 1 - „Żegnalce”.

Wędrując promenadą warto zwrócić uwagę na znajdujące się po lewej stronie ciekawe odsłonięcia dolnodewońskich łupków kwarcowo-łyszczykowych oraz na wspaniałe okazy buków zwyczajnych porastających strome, północne stoki Góry Chro­brego. Obszar około 18 ha rosnącego tu lasu w 1999 roku otoczono ochroną prawną jako rezerwat leśny „Las Bukowy”. Po prawej stronie ścieżki malowniczo wije się Biała Głuchołaska, w której wodach żyje wiele gatunków ryb. Oprócz pstrąga potokowego i tęczowego występuje tu także śliz czy głowacz pręgopłetwy. Nad wodami rzeki czasami można spotkać polującego na drobne rybki zimorodka. Ptak ten buduje gniazda w ziemi wykopując w skarpach nad brzegami rzek tunel dochodzący nawet do metra długości. Swoje gniazda wyściela ościami z ryb.

Następnie ścieżka opuszcza brzegi Białej Głuchołaskiej i dochodzi do sztolni po eksploatacji złota, pochodzącej z XVI wieku. Drążona ona była wzdłuż żył kwarcowo-skaleniowych. Z uwagi na występujący w sztolni specyficzny mikroklimat (małe roczne wahania temperatury, dużą wilgotność powietrza) zimuje w niej kilka gatunków nietoperzy, w tym bardzo rzadki podkowiec mały, który posiada podkowiastą narośl na pyszczku, a podczas hibernacji cały zawija się w błony skrzydłowe. W sztolni stwierdzono także re­liktowe owady bezskrzydłe, skorupiaki i pająki. Wejście do sztolni zabezpieczone zostało przed penetracją stalowymi kratami. Wyznaczono tu przystanek nr 2 - „Podkowiec”. Na stromych stokach w wilgotniejszych miejscach zobaczyć można chronione parzydło leśne, okazałą roślinę, której łacińska nazwa rodzajowa Aruncus oznacza kozią brodę, co ma związek z kształtem kwiatostanów.

Wędrując ścieżką warto też zwrócić uwagę na starą zabudowę zdrojową Głuchołaz, które od połowy XIX wieku sły­nęły jako uzdrowisko. Idąc wciąż prosto mijamy tablicę rezerwatu geologiczno-krajobrazowego „Nad Białką”. Dopiero na ul. Andersa ścieżka skręca ostro w lewo, wchodzi w las i prowadzi do miejsca przystankowego nr 3 - „Złoty Szlak”. Teraz wiedzie ona przez utworzony w 1999 roku rezerwat geologiczno-krajobra­zowy „Nad Białką”, zajmujący powierzchnię około 9 hektarów na tarasie akumulacyjnym po we­wnętrznej stronie zakola Białej Głuchołaskiej. W XII i XIII wieku z nanosów rzecznych (żwirów i piasków złotonośnych) eksploatowano tu złoto. Łącznie ze złóż głuchołaskich w ciągu 250 lat odzyskano 2.800 kg złota. Największe samorodki znalezione w okolicy Góry Chrobrego ważyły 1,783 kg i 1,387 kg. W pobliżu ścieżki spotkać można ciekawą roślinę o ciemnych, prawie czarnych kwiatach - bodziszka żałobnego. Ze względu na ubarwienie kwiatów gatunek ten dawniej chętnie sadzony był na grobach zmarłych, stąd też nazwa gatunku.

W rezerwacie do dziś przetrwały relikty szybów po odkrywkowej eksploatacji w postaci mis i zagłębień, pozostałości płuczek oraz liczne usypiska i zwały przemytego materiału. Obecnie cały teren posiada niezwykle urozmaicone ukształtowanie i porośnięty jest lasem mieszanym z prze­wagą świerka pospolitego i sosny pospolitej. Rośnie tutaj także chroniona częściowo kruszyna pospolita, krzew, którego nazwa związana jest z kruchymi i łamliwymi gałązkami. Posiada ona czarne, trujące owoce.

Następnie ścieżka prowadzi na odcinku około 500 metrów urwistym, porośniętym lasem mieszanym stokiem Przedniej Kopy. Spotkać tu można niezwykłą roślinę o nazwie łuskiewnik różowy, pasożytującą na korzeniach drzew i krzewów liściastych. W wilgotniejszych miejscach rośnie lepiężnik biały, który jest pierwszą rośliną zakwitającą wiosną w Górach Opawskich. Jego białe kwiatostany pojawiają się zanim roślina wypuści liście.

Ze ścieżki roztaczają się wspaniałe widoki na malowniczy przełom Białej Głuchołaskiej. Następnie dochodzimy do stromego podejścia w lewo do góry suchym łożyskiem potoku. Odtąd wąska dróżka prowadzi aż na szczyt Przedniej Kopy przez stare drzewostany mieszane. W dość ubogim runie spotkać można m.in.: szczawika zajęczego, którego liście przypominają koniczynę, a także naparstnicę purpurową, posiadającą cenne właściwości lecznicze. Na pniach drzew często spotkać można pełzacze leśne, o długich, cienkich i lekko zagiętych dziobach, które umożliwiają ptakom wydłubywanie owadów i pająków z najmniejszych nawet szczelin w pniach drzew i spękaniach kory. W pobliżu ścieżki rośnie także flagowiec olbrzymi - gatunek grzyba objęty ochroną ścisłą. Tworzy on wyjątkowo duże rozety, a jego waga może dochodzić nawet do 50 kg.

Wspinająca się ścieżka przecina kolejno Średnią i Górną Świńską Drogę oraz szlak niebieski, za którym warto odbić kilkadziesiąt metrów w prawo, by obejrzeć kilka wspaniałych kopców mrowisk o wysokości docho­dzącej do 1 metra.

Z drogi, którą biegnie szlak niebieski, widać już stojącą w ciemnym świerkowym borze na Wiszących Ska­łach pseudogotycką Kaplicę Św. Anny, wybudowaną w 1908 roku. Wiszące Skały tworzą 10-metrowej wysokości odsłonięcia dolnodewońskich szaroróżowych kwarcytów i łupków łyszczykowych. Także tutaj mimo dość ubogiego runa spotkać można ciekawe gatunki roślin, m.in. pozbawioną chlorofilu korzeniówkę pospolitą.

Po przejściu kilkudziesięciu metrów dochodzimy do najbliższego Głuchołazom szczytu masywu Góry Chrobrego - Przedniej Kopy (495 m n.p.m.). Zbiegają się tu dwa szlaki turystyczne: żółty i czerwony. Na szczycie stoi schronisko z kamienną wieżą widokową, od kilku lat remontowane.

Następnie ścieżka schodzi dość stromo w kierunku zachodnim. Na jej skrzyżowaniu z Drogą Krzyżową z zespołem kaplic przedstawiających kolejne Stacje Męki Pańskiej wyznaczono przystanek nr 4 - „Przednia Kopa”.

Stąd ścieżka prowadzi do Parku Zdrojowego w Głuchołazach. Po drodze spotkać można przedstawiciela rodziny storczykowatych kruszczyka szerokolistnego, wytwarzającego nektar o działaniu narkotycznym na zapylające go owady. Park Zdrojowy utworzono w Głuchołazach pod koniec XIX wieku z inicjatywy Towarzy­stwa Promenadowego. Obecnie jest dość dobrze zagospodarowany i zadbany, choć powódź latem 1997 roku po­czyniła tu spore szkody. W parku rośnie wiele, często wiekowych gatunków drzew i krzewów, m.in. pochodząca z Ameryki Północnej choina kanadyjska, posiadająca niewielkie szyszki dochodzące do 22 mm długości. Na terenie parku znajduje się stawek z wysepką i amfiteatralna muszla koncertowa. Znajduje się tu ostatni już przysta­nek nr 5 - „Zdroje”. Głuchołazy na przełomie wieków były znanym uzdrowiskiem. Specyficzny mikroklimat i bliskość pięknych lasów na Górze Chrobrego sprawiły, iż leczono tu choroby układu oddechowego i nerwowego, niedokrwistość i otyłość. Do dziś pozostały piękne stare pensjonaty z drewnianymi werandami - ślady dawnej świetności miasta. Obecnie w Głuchołazach funkcjonuje kilka domów wczasowych, sanatoriów i ośrodków wypoczynkowych.

W mieście warto również zwiedzić: barokowy kościół parafialny św. Wawrzyńca, gotycki kościół cmentarny św. Rocha, rynek z XVI-wiecznymi kamieniczkami, pozostałości murów miejskich z 1350 roku i gotycko-renesan­sową basztę Bramy Górnej z XIV wieku.